Zwójki - groźne motyle w sadach
Zwójki jest to grupa motyli - szkodników, które najszybciej możemy znaleźć w sadach owocowych. Owady te bardziej przypominają z wyglądu ćmy,a gatunków różniących się między sobą jest kilka, a ich odrębność to np. terminem uszkadzania owoców, wrażliwością w różnych stadiach rozwojowych. I właśnie przez te różnice najpierw musimy ustalić, z którą to zwójkówką mamy do czynienia, a następnie ustalić termin zwalczania.
Czemu te zwójki są tak groźne? Jak rozpoznać ich obecność? Jak zwalczać zwójki?
Najczęściej występującymi zwójkami są:
- Zwójka różoweczka-gatunek, który głównie występuje na gruszach, jabłoniach, malinach, śliwach, agrestach i porzeczkach. Samce mają barwę jasnobrązową do purpurowobrązowej oraz ciemny rysunek, samice natomiast są oliwkowe, oliwkowobrunatne z mało wyraźnym rysunkiem. Młode gąsienice tych zwójek są żółtawozielone i mają czarną i błyszczącą główkę.Starsze dorastają do 22mm, są zielone, z ciemnobrązową głową, tarczką karkową i nogami. Samice składają do 130szt jaj na gładkiej powierzchni kory, pni drzew i gałęzi. Gąsienica zaczynają swój kilkudniowy wyląg wraz z rozwijającymi się liśćmi jabłoni, po czym bardzo szybko rozchodzą się po koronie drzewa. Zerowanie gąsienic trwa do końca czerwca, a następnie szkodnik przepoczwarza się w motyla. Samice po wylocie, który trwa od połowy czerwca, aż do końca lipca składają następne pokolenie zimujących jaj. Zwójki różóweczki uszkadzają liście, kwiaty, zawiązki i niestety dojrzewające owoce. Gatunek w Polsce jednopokoleniowy.
- Zwójka bukóweczka- nazywa na też iwineczką to motyl o rozpiętości skrzydeł do 24mm i barwy szarobrunatnej lub rdzawej z ciemną przepaską w kształcie litery V. Samice składają około 50 jaj na górnej stronie liści w ich złożach. Późniejsze gąsienice sa zielone, mają żółtozieloną główkę i jasne brodawki. Szkodnik zasiedla grusze, śliwy, jabłonie, maliny oraz porzeczki. W Polsce gatunek ten rozwija dwa pokolenia. Zimują gąsienice drugiego stadium rozwojowego, a pojawiają się przeważnie w okresie zielonego pąka, a przepoczwarczenie następuje głównie w czerwcu. Następnie lot motyli trwa od czerwca, aż do dwóch miesięcy. Gąsienice drugiego pokolenia dzielą się na dwie części: jedna z nich schodzi na zimowanie, a druga część żeruje i przepoczwarcza się pod koniec sierpnia.
- Zwójka siatkóweczka - motyl przesiadujący na drzewach pestkowych i ziarkowych. Skrzydła jasnopomarańczowobrązowe z ciemnym brunatnym lub czerwonawym rysunkiem jak delikatna siateczka. Rozpiętość tych skrzydeł do 22mm. Gąsienice tego gatunku dorastają do 22mm i mają barwę ciemnozieloną z żółtymi brodawkami. Tarczka karkowa jak i główka są złotobrązowe lub żółtawe. W przypadku tego szkodnika także mamy dwa pokolenia w sezonie. Gąsienice zimują z drugiego lub trzeciego stadium rozwojowego, a uaktywniają się w fazie zielonego pąka rośliny i żerują głównie na tych pąkach. Pod koniec kwitnienia jabłoni odbywa sie masowe przepoczwarczanie gąsienic. W drugiej dekadzie maja rozpoczyna się lot pierwszego pokolenia i trwa do pierwszej dekady lipca. Następnie w czerwcu pojawiają się również gąsienice z jaj złożonych przez samice I pokolenia, a motyle II pokolenia w połowie lipca i sierpniu. Gąsienice II pokolenia żerują końcem lata i jesienią na owocach, po czym schodzą na zimowanie. Zwójka siatkóweczka żeruje na większości drzew i krzewów owocowych. Wiosną jej gąsienice żerują na liśicach, pąkach kwiatowych, jak i późniejszych kwiatach. Dużo więcej spustoszenia sieją gąsienice drugiego pokolenia, gdyż żerują one na dojrzewających owocach obniżając wartość owoców.
- Wydłubka oczateczka- najmniejsza ze zwójek o rozpiętości skrzydeł do 16mm. Kolor jej skrzydeł podzielony jest na 3 części: nasadowa jest ciemnoszara, środkowa biała, a końcowa jest szara z wyraźnym rysunkiem. Najmłodsze gąsienice są żółtopomarańczowe lub brązowoczerwone, a te starsze żółtobrunatne lub czerwonobrunatne z czarną główką i czarnymi brodawkami. Zimują gąsienice drugiego i trzeciego stadium w załamaniach kory. Przepoczwarczenie następuje w drugiej połowie maja. Dorosłe motyle zaczynają lot na początku czerwca. Po skończonym żerowaniu gąsienice schodzą do kryjówek zimowych. Najczęściej tego szkodnika można spotkać na malinach, porzeczkach, jabłoniach, wiśniach, śliwach, gruszach. Wczesną wiosną gąsienice rozpoczynają swój żer w rozetkach liściowych, potem kwiatowych oplecionych przędzą, gdzie ulegają całkowitemu zniszczeniu. Latem natomiast możemy je znaleźć na spodniej stronie liścia, gdzie będą szkieletowały blaszkę liścia. Gąsienice wydłubki uszkadzają również owoce poprzez wyjadanie niewielkich otworów, które są "otwartymi drzwiami" dla innych patogenów.
Zwójki - jak zwalczamy?
1. Wiosna to bardzo dobry czas na zwalczanie zwójek. Zazwyczaj w okresie zielonego i różowego pąka pokolenie zimujących gąsienic rozpoczyna swój żer. Jednakże, gdy po oprysku zobaczymy zwójki w czasie zawiązywania się owoców np. zwójka różoweczka - możemy zdecydować sie na kolejny oprysk. 2. Lato, a dokładnie w czerwcu i lipcu możemy spodziewać się kolejnego pokolenia zwójki bukóweczki i siatkóweczki. Warto użyć pułapek feromonowych czy tablic lepowych, a często także możemy połączyć ochronę przed zwójkami wraz ze zwalczaniem owocówki jabłkóweczki. Bywa, że w tym okresie potrzebne jest wykonanie dwóch zabiegów. Ważne jest zwalczanie szkodników w tym czasie, gdyż letnie pokolenia poważnie uszkadzają owoce. 3. Wczesna jesień - w czasie przed zbiorczym jeśli pośledzimy zwójki, to albo jest ich w sezonie bardzo dużo, albo nie do końca udało nam się je wcześniej zwalczyć.
Środki musimy dobierać niezwykle ostrożnie, ze względu na dojrzewające owoce.