Wierzba - uprawa, wymagania, pielęgnacja

Wierzba - uprawa, wymagania, odmiany

Wierzba (Salix L.) to rodzaj drzew, krzewów lub płożących krzewinek z rodziny wierzbowatych o sezonowym ulistnieniu. Wierzby łatwo tworzą mieszańce międzygatunkowe. Występuje około 400 gatunków tego rodzaju. Wierzba bardzo dobrze rośnie prawie na wszystkich kontynentach. W Polsce dziko rośnie około 30 gatunków wierzb. Wiele gatunków jest uprawianych głównie jako rośliny dekoracyjne. Różne gatunki wierzby mają mocne tendencje do krzyżowania się między sobą. Dlatego też ciężko wskazać jednoznaczną charakterystykę. Można jednak podać pewne charakterystyczne ich elementy. Liście wierzby zwykle są wąskie, lancetowate, piłkowane lub niemal prawie okrągłe i zazwyczaj krótkoogonkowe. Kwiaty zazwyczaj dwupienne, bez okwiatu, osadzone w kątach przysadek i zebrane w kotki zwane baziami. Oznacza to, że na jednym okazie znajdują się kwiaty męskie a na drugim żeńskie. Tylko kwiatostany męskie znane, jako kotki wykazują walory dekoracyjne. Kwiatostany zwykle sterczące. Kwiaty owadopylne, zwykle z 1 – 2 miodnikami oraz wiatropylne u gatunków alpejskich i arktycznych. Szczególnie ładnie wygląda zwisająca korona z baziami pojawiającymi się jeszcze przed liśćmi. Wierzby wytwarzają odrosty korzeniowe. Wszystkie wierzby potrzebują stanowiska słonecznego. Ze względu na różnorodność gatunkową i różne pochodzenie, mają różne wymagania glebowe od suchych gleb piaszczystych do urodzajnych. Zawsze jednak wymagają mniej lub bardziej wilgotnych siedlisk

Wierzba (Salix) jest najbardziej polecanym drzewem liściastym na podmokły teren. Gatunki wierzb osuszają teren, więc tam, gdzie wilgoci jest nadmiar, spiszą się idealnie. Oczywiście, trzeba liczyć się z tym, że mogą osiągnąć spore rozmiary ale jako jedne z nielicznych dość dobrze znoszą przycinanie i można kontrolować ich wzrost. Ponadto różne rodzaje wierzb odznaczają się barwną korą lub ciekawym pokrojem.

Najpopularniejszą odmianą w Polsce jest wierzba biała. Jest ona chętnie sadzona w parkach i dużych ogrodach. Jej ogrodowa odmiana, znana z parków i ogrodów miejskich, jest zwana płaczącą. Jest to drzewo do naprawdę dużych przestrzeni, ekspansywne i szybko rosnące. Posiada piękne zwisające gałązki. Kolejne duże drzewo z tej rodziny to wierzba krucha. Te dwa rodzaje rosną przy drogach, na łąkach i wzdłuż rowów melioracyjnych. Są charakterystyczne dla polskiego krajobrazu, szczególnie wsi mazowieckiej. Jest również wiele nowych odmian o barwnych pędach lub liściach. Pamiętajmy jednak, aby wybierając wierzbę, dostosować odmianę do wielkości naszego ogrodu. Mniejsze ogrody powinny zdobić odmiany, które przybierają formę krzewu, takie jak wierzba purpurowa, wiciowa czy szara. Do tego w małych ogrodach można sadzić wierzbę argentyńską, całolistną lub szwajcarską. Zastosowanie wierzb jest wszechstronne. Obecnie jest to głównie roślina ozdobna, dekoracyjna ze względu na pokrój i efektowne zabarwienie bezlistnych pędów lub ich powyginaną formę, także ze względu na przepiękne bazie. Wykorzystywana jest w zadrzewieniach krajobrazu otwartego, w parkach i osiedlach mieszkaniowych. Jest to również roślina miododajna i lecznicza, kora wierzby zawiera kwas salicylowy. Szybko rosnące gatunki wierzby znajdują zastosowanie jako naturalny materiał opałowy, a jej długie młode gałązki znajdują zastosowanie w wikliniarstwie. Wierzby sadzi się jako rośliny pionierskie przy zagospodarowaniu nieużytków i w celu zapobiegania erozji gleb. Liczne wierzby krzaczaste wykorzystywane są w zadrzewieniach ochronnych przy zabezpieczaniu wydm, nasypów, grobli, skarp. Wierzba sprawdza się, jako biologiczna oczyszczalnia ścieków. Jest to możliwe dzięki temu, że wierzba pochłania metale ciężkie z wody takie jak ołów i kadm. W wierzeniach pogańskich wierzba była symbolem płodności. W religii chrześcijańskiej wierzba także znalazła dla siebie godne miejsce. To właśnie z gałązek wierzby do dziś dnia w Wielkanoc wykonywane są najpopularniejsze palemki.

Wierzby polecane do małych ogrodów:

-Wierzba purpurowa Pendula (Salix purpurea 'Pendula')

Wierzba o zwartym pokroju z cienkimi i wygiętymi pędami. Kora błyszcząca i ciemnobrązowa. Pędy koloru karminowoczerwony. Liście wąsie i ciemnozielone, od spodu szarawe. Bardzo wolno rosnąca odmiana miniaturowa. Dorasta maksymalnie do 2 metrów wysokości. Często możemy ją spotkać w wersji szczepionej na pniu. Kwitnie wiosną a kwiatostany są purpurowe. Zalecane jest coroczne mocne przycięcie po przekwitnięciu. Nie ma specjalnych wymagań co do gleby jedynym warunkiem jest aby była bardzo wilgotna. Można ją też uprawiać w pojemnikach jako ozdobę naszego tarasu czy balkonu.

-Wierzba purpurowa Gracilis (Salix purpurea)

Duży, wyprostowany krzew dorastający do 2 m wysokości. Liście lancetowate, z wierzchu zielone lub niebieskawe, matowe od spodu jaśniejsze. Młode pędy purpurowoczerwone, owłosione, mocne i giętkie. Kwitnie w kwietniu-maju, kwiaty zebrane w długie, cylindryczne kotki w trakcie kwitnienia żółte. Polecany do sadzenia w grupach i pojedynczo. Wymaga stanowiska słonecznego do lekko cienistych, preferuje gleby wilgotne.

-Wierzba wiciowa (Salix viminalis L.)

Krzew lub drzewko osiągające do 10 m wysokości. Długie gałęzie wyrastają z krótkiego pnia. Gałązki cienkie i wiotkie, żółtawe. Młode pędy są srebrzyście owłosione, jednak szybko stają się nagie. Liście są bardzo wąskie, podwinięte na brzegach. Z wierzchu ciemnozielone i pomarszczone z żółtą żyłką pośrodku. Od spodu są jedwabiście owłosione w kolorze białym. Występuje w całym kraju, w wilgotnych miejscach nad rzekami i strumieniami. Gatunek ten łączy bardzo istotne cechy z punktu widzenia cech środowiska, tzn. odporność na skrajne warunki klimatyczne, choroby, małe wymagania glebowe, duża dynamika wzrostu w kolejnych sezonach wegetacyjnych.

-Wierzba szara Tricolor szczepiona na pniu (Salix cinerea ‘Tricolor’)

Jest to jedna z wierzb, które zmieniają zabarwienie liści. Rośnie w formie krzewiastej. Liście w 3 barwach stanowią prawdziwą mozaikę. Jeden Liść może być biało-zielono-różowy. Dorasta do 2-3 metrów wysokości oraz 3-5 metrów szerokości. Zalecane jest przycinanie jej co najmniej 2 razy do roku. Żeby liście ładnie się wybarwiały, należy posadzić ją na stanowisku słonecznym. Przepięknie kontrastuję z innymi roślinami o ciemniejszych liściach.

-Wierzba całolistna Hakuro-nishiki (Salix integra)

Krzew lub niskie drzewo z przewieszającymi gałązkami. Występuje w formie kulistej, często szczepionej na pniu. Liście trójkolorowe, biało-różowo-zielone, z daleka przypominają kwiaty. Wymaga intensywnego cięcia. Przy silnym cięciu zachowuje kulisty kształt korony i trójbarwne liście.

-Wierzba wspaniała Magnifica szczepiona na pniu (Salix magnifica)

Odmiana wierzby o bardzo charakterystycznych liściach nie przypominających zwykłej wierzby. Nie są one wąskie i podłużne, lecz szerokie jajowato-podłużne. Pokrój jest wzniesiony i delikatnie rozłożysty. Jak każda wierzba wymaga gleby żyznej, o odczynie obojętnym. Preferuje stanowiska o dużej wilgotności podłoża.

-Wierzba szwajcarska (Salix helvetica)

Zwarty, wolno rosnący krzew z krótkimi, jasnymi gałązkami. Liście gęsto rozmieszczone, zielono-szare. Osiąga wysokość i szerokość 1 m. Tworzy zgrabną kulistą koroną.

-Wierzba mupińska szczepiona na pniu (Salix moupinensis)

Bardzo ciekawie wyglądająca odmiana wierzby prowadzona w formie małego drzewka. Pędy tej odmiany są bardzo grube a ich kora jest czerwona. Liście są owalno-podłużne i bardzo długie, początkowo purpurowe po czym zielenieją. Roślina jest wolno rosnąca.

-Wierzba całolistna Integra Pendula zwisająca szczepiona na pniu (Salix integra Pendula)

Pędy mocno zwisają tworząc parasolowatą koronę. Młode liście lekko zaróżowione gęsto pokrywają zwisające pędy, potem zielone. Wymaga stanowiska słonecznego o wysokiej wilgotności. Preferencje gleby żyzne. Jest to roślina szybko rosnąca. Docelowa wysokość od 1,5m do 2m.

-Wierzba palmowa szczepiona na pniu (Salix x erdingerii)

Posiada długie, średnio szerokie, zielone liście, oraz dekoracyjne ciemno czerwonobrązowe pędy. Wytwarza duże srebrzyste bazie, które w okresie kwitnienia wydzielają przyjemny zapach i dzięki temu przyciągają motyle. Najlepiej rośnie na stanowisku słonecznym i na glebie umiarkowanie wilgotnej o odczynie obojętnym.

-Wierzba iwa (Salix caprea)

Wierzba zwykle szczepiona w koronie. Rośnie silnie budując gęstą koronę. Wymaga silnego przycinania na wiosnę. Cięcia wykonuje się po przekwitnięciu. Na wiosnę kwitnie dając okazałe, 2,5 cm. bazie. Osiąga niewielkie rozmiary, dlatego doskonale nadaje się do sadzenia nawet w bardzo małych ogrodach.

-Wierzba argentea na pniu (Salix repens var. Nitida)

Szybko rosnąca odmiana, docelowa wysokość od 1,5m do 2m. Pędy przewieszają się, obsypana srebrzysto-niebieskawymi, błyszczącymi liśćmi. Stanowisko słoneczne o wysokiej wilgotności. Odczyn gleby obojętny, preferuje gleby żyzne.

Wierzby polecane do parków i dużych ogrodów:

-Wierzba biała Tristis płacząca (Salix alba)

Drzewo szybko rosnące o szerokiej, gęstej i regularnej koronie osadzonej na niskim pniu. Docelowa wysokość powyżej 20m. Posiada długie, wiotkie i silnie zwisające gałęzie. Długopędy cienkie, nagie, złocistożółte i błyszczące. Cechą charakterystyczną dla tego drzewa jest to, że obok kwiatów męskich pojawiają się kotki żeńskie. Wierzbę białą sadzi się głównie w parkach, na wsiach i w miastach. Szczególnie malownicze są drzewa rosnące pojedynczo nad stawami, wzdłuż kanałów i w pobliżu zbiorników wodnych. Jest mało wymagająca w stosunku do gleby, dobrze rośnie nawet na glebach stosunkowo ubogich i piaszczystych ale wymaga wysokiej wilgotności i stanowiska w pełni słonecznego.

-Wierzba biała (Salix alba)

Drzewo osiągające wysokość do 30 m. Korona szerokorozłożysta. Posiada krótki, często pochyły pień, od którego wznoszą się konary. Kora jest ciemnoszara, popękana. Drewno bardzo miękkie i łatwo próchniejące. Pędy bardzo smukłe, mają szarą barwę, delikatnie owłosione przez cały rok. Liście wąskie, lancetowate. Młode liście obustronnie jedwabiście owłosione, żółte. Latem górna strona liści ciemnozielona, spodnia srebrzysta. Preferuje okresowo zalewane, piaszczyste gleby. Występuje wzdłuż dróg, nad stawami.

-Wierzba krucha (Salix fragilis)

Drzewo osiągające wysokość do 20 m. Korona szerokorozłożysta. Posiada krótki pień. Konary bardzo grube, kora ciemnobrązowa, popękana. Drewno bardzo miękkie i łatwo próchniejące. Gałęzie kruche, łatwo odłamują się u nasady. Roczne gałązki są kanciaste, mają żółty lub czerwonawy kolor i są lekko połyskujące. Pędy mają żółtobrązową barwę i są błyszczące. Liście ostro zakończone, błyszczące. Od spodu mają błękitno-zieloną barwę. Rośnie przede wszystkim w lasach łęgowych wzdłuż rzek.

Wierzby polecane na skalniaki:

-Wierzba płożąca argentea srebrzysta (Salix repens var. Nitida)

Jej gałązki pokryte są drobnymi, srebrzysto szarymi listkami. Tworzy bardzo gęste krzewy, dorasta co najwyżej do około 1-1,5 metra. Jej długie pędy płożą się i może być traktowana jako roślina okrywowa. Wierzba ta bardzo dobrze znosi cięcie, dobrze się zagęszcza i nadaje się do formowania różnych kształtów. Idealna do obsadzania brzegów zbiorników wodnych, gdzie pełni również funkcję umocnienia. Bazie żółte pojawiają się w kwietniu. Toleruje upał i mocne wiatry.

-Wierzba płożąca koreańska (Salix nakamurana)

To najmniejszy z gatunku krzew z pełzającymi pędami. Liście ma srebrzystoniebieskie, pokryte kutnerem. Żółte bazie pojawiają się w kwietniu. Można ją sadzić pojedynczo na rabatach lub w kolekcjach, nad brzegami zbiorników i oczek wodnych. Pasuje do ogrodów skalnych, japońskich i pojemnikowych. Toleruje upał i mocne wiatry. Nie ma wymagań co do gleby. Lubi przycinanie.

-Wierzba płożąca (Salix repens)

Jest to typowy krzew płożący, dorastający do 0,5 – 1,5 m, z bardzo cienkimi gałązkami. Pędy są brązowe, początkowo owłosione. Młode liście są jedwabiście owłosione z dwóch stron. Kotki mają tylko 1-1,5 cm. Gatunek dwupienny. Wierzba płożąca potrafi rosnąć na każdej glebie, nawet na ciężkich glinach i jałowych piaskach. Można ją przycinać, staje się wtedy bardziej gęsta. Ze względu na małe rozmiary polecana jest do uprawy w małych ogrodach i w donicach. W parkach i dużych ogrodach stosuje się ją jako roślinę okrywającą. Nadaje się do obsadzania wydm.